ÖZET

İlk kez Dr. Harold Freeman tarafından, 1990 yılında New York’ta başlatılan hasta navigasyonu programı, özellikle meme kanseri olup ilk teşhisini 3. ve 4. evrelerde alan yoksul, siyahi kadınların ölüm oranını azaltmak için geliştirilmiştir. Bu programda, zamanında tedavi almaya engel olan mali, lojistik ve sosyokültürel bariyerleri ortadan kaldırma ve hayat kurtarma konularına odaklanılmıştır. Uygulamada engel odaklı tanım yaygınken hasta navigasyonu, ayrışmış ve karmaşık tıbbi bilgi sistemi içinde, hastalara bir harita ve rehber (navigatör) sağlamak üzere kültüre özgü geliştirilen hastalık yönetim programı olarak da tanımlanabilir. Hasta navigasyonu programına günümüzde de özellikle ırk, etnik köken, cinsiyet, politik görüş, düşük sosyo-ekonomik düzey, yetersiz sosyal destek, sağlık güvencesinin olmayışı, sağlık kuruluşlarına uzak yerleşim yerleri ve yetersiz sağlık okur-yazarlığı gibi nedenlerle ihtiyaç duyulmaktadır.

Hasta navigasyonunu yürüten navigatörlerin hasta ile sağlık sistemi arasında köprü kurma gibi önemli bir rolü vardır. Yoğun bir eğitim programından geçen hasta navigatörlerinin hastalara ulaşmak ve desteklemek, tedavi ve bakımı başlatmak, sürdürmek, sonuçları takip etmek, tıbbi kayıtları saklamak gibi pek çok görevleri bulunmaktadır. Hasta navigasyonu onkolojik/kronik hastalıklarda, sağlık hizmetlerine erişemeyen hastalar ve bakıma muhtaç bireyler için sağlığa açılan bir kapı niteliğindedir.