ÖZET

Amaç:

Bu araştırma oral kemoterapi alan hastalarda yaşanılan güçlükleri ve ilaç uyumunu değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve yöntem:

Karşılaştırmalı ve tanımlayıcı tipte olan bu araştırma Uludağ Üniversitesi ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi hastanelerinde romatoloji ve onkoloji polikliniklerinde oral kemoterapi ile tedavi edilen, araştırmaya katılmayı kabul eden 112 hasta ile yapılmıştır. Veriler tanıtıcı özellikler anket formu ve oral kemoterapi uyum ölçeği kullanılarak toplanmıştır.

Bulgular:

Araştırma örnekleminin %47.3’ü romatoloji, %52.7’si onkoloji hastasıdır. Romatoloji hastalarının %69.8’i romatoid artrit; onkoloji hastalarının %27.1’i kolorektal kanser, %54.2’si meme kanseri nedeniyle tedavi edilmektedir. Romatoloji hastaları ortalama 4.41±4.40 adet/gün; onkoloji hastaları ortalama 4.51±2.96 adet/gün oral ilaç kullanırken; oral kemoterapiklerden romatoloji grubunun hepsi metotraxate; onkoloji grubunun %32.9’u xeloda, %3.4’ü kapesitabin, %24.1’i femara, %22.4’ü tamoxifen ve daha düşük oranlarda da diğer oral sitotoksik ilaçları kullandıkları belirlenmiştir. Oral kemoterapiklerin reçetelenmesinde romatoloji grubunun %35.7’sinin, onkoloji grubunun %64.3’nün güçlük yaşadığı; romotoloji hastalarının %35.3’nün, onkoloji hastalarının %64.7‘nın sağlık profesyonelleri ile yeterli ve etkili iletişim kuramadıkları; romatoloji hastalarının %18.9’unun, onkoloji hastalarının %13.8’inin motivasyon yokluğu yaşadığı; romatoloji hastalarının %18.9’u, onkoloji hastalarının %16.9’u ilaç tedavisinin günlük yaşamlarını olumsuz yönde etkilediğini bildirmişlerdir. Araştırmada yer alan her iki grubun oral kemoterapi ilaçları uyum puanlarının dağlımı arasında fark yoktur ve her iki grubun ilaç uyumunun kötü olduğu belirlenmiştir (romatoloji=76; onkoloji=79), (p=0.157).

Sonuç:

Romatoloji ve onkoloji hastalarının günlük oral kullandıkları ortalama ilaç sayıları fazladır. Bu ilaçların içinde oral kemoterapiklerin kullanım sıklığı ve çeşitliliği romatoloji hastalarına göre onkoloji hastalarında daha fazladır. Oral kemoterapik verilen hastaların ilaç uyumlarını motivasyon eksikliği, kendine güvende azalma gibi faktörler olumsuz yönde etkilemektedir. Onkoloji ve romatoloji hastalarının oral kemoterapik ilaç uyumu ile ilgili hemşirelik bakımında; ilaç eğitimlerinin hastanın ihtiyacına yönelik planlanması, hastaların tedavi sürecine ilişkin motivasyonlarının arttırılması ve tedavi süreci ile ilgili desteklenmesi ilaç uyumunu güçlendirecektir.